Əlbəttə. Aşağıda mətni azərbaycanlı oxucular üçün daha yığcam, axıcı və rəsmi dildə təqdim edirəm – hissələr aydın başlıqlarla verilib, amma bölmələr daha sıx və peşəkar şəkildə qurulub:
YouTube monetizasiyası Özbəkistana nə qazandırar və nəyə görə hələ də əlçatan deyil?
Özbəkistan hazırda YouTube-da monetizasiya funksiyası olmayan az saylı ölkələrdəndir. Halbuki, bu funksiyanın aktivləşdirilməsi ilə ölkəyə ildə 50 milyon dollara qədər əlavə gəlir daxil ola bilər. Qazaxıstanda bu imkan artıq mövcuddur və ÜDM-nin 0,1%-i məhz bu sektorun payına düşür. Eyni nəticə Özbəkistan üçün də real görünür.
Hazırda ölkədə:
- 13 milyon aktiv YouTube istifadəçisi;
- 26 mindən çox video yaradıcısı var:
- 1,000 nəfər – böyük bloqçular (100K+ abunəçi),
- 5,000 nəfər – orta səviyyə,
- 20,000 nəfər – kiçik bloqçular.
Potensial iqtisadi təsir
Hazırda Özbəkistanda 13 milyon aktiv YouTube istifadəçisi var. Ölkədə 26 mindən çox video yaradıcısı fəaliyyət göstərir, onların 1000-i böyük (100 min+ izləyici), 5000-i orta, 20 mini isə kiçik miqyaslıdır. Ölkədə CPM (1000 baxış üçün gəlir) 0,8–1,4 dollar aralığındadır. İllik 36 milyard baxış nəzərə alınsa, ümumi gəlir 30–50 milyon dollar təşkil edə bilər. Bu, həm də yaradıcılıq sektorunun genişlənməsi və yeni iş yerlərinin yaranması deməkdir.
Əsas maneələr nələrdir?
1. Şəxsi məlumatların saxlanması
Özbəkistan qanunvericiliyinə görə, vətəndaşların şəxsi məlumatları ölkə daxilində yerləşən serverlərdə saxlanmalıdır. Lakin Google və YouTube bu şərtlə razılaşmır. Halbuki, Qazaxıstan və digər ölkələr bu məsələdə kompromis yol taparaq monetizasiyanı mümkün ediblər.
2. Müəllif hüquqları və pirat kontent
YouTube-da çox sayda qeyri-qanuni kontent yerləşdirilir – lisenziyasız musiqi, filmlər və idman yayımları. Müəllif hüquqlarının qorunması mexanizmləri zəifdir. Bu da beynəlxalq platformaların bazara daxil olmaqda tərəddüd etməsinə səbəb olur.
3. Reklam bazarında şəffaflığın olmaması
Rəqəmsal reklam bazarına dair dəqiq və davamlı statistik məlumatların olmaması YouTube kimi şirkətlərin ölkəyə marağını azaldır. Reklam bazarının ölçüsü və inkişaf dinamikası barədə ictimaiyyətə açıq məlumatların yayımlanması vacibdir.
4. Özbək dilində süni intellekt dəstəyi zəifdir
YouTube-un avtomatik altyazı və moderasiya sistemləri özbək dilini, xüsusən də onun müxtəlif dialektlərini tam dəqiq tanıya bilmir. Bu problemin həlli üçün genişhəcmli səsli verilənlərin toplanması, dil texnologiyalarının inkişafı və dövlət dəstəyi ilə kontent istehsalının stimullaşdırılması zəruridir.
5. Ödəniş sistemlərinin məhdudluğu
YouTube gəlirlərinin alınması üçün lazım olan PayPal və Stripe kimi beynəlxalq platformalar Özbəkistanda rəsmi olaraq fəaliyyət göstərmir. Mövcud Visa və Mastercard sistemləri isə bloqçular üçün yetərli deyil. Bu sahədə hüquqi və texniki manelərin aradan qaldırılması tələb olunur.
Nəticə
Özbəkistan YouTube monetizasiyasını işə salmaqla rəqəmsal iqtisadiyyatda ciddi irəliləyiş əldə edə bilər. Bu, təkcə bloqçular üçün deyil, ölkənin ümumi yaradıcılıq potensialı və gənclərin məşğulluğu üçün də əhəmiyyətlidir. Maneələrin aradan qaldırılması üçün qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, beynəlxalq şirkətlərlə konstruktiv əməkdaşlıq və texnoloji infrastrukturun inkişafı əsas şərtdir. Monetizasiya təkcə texniki məsələ deyil – bu, həm də iqtisadi və strateji qərardır.
