Ukraynanın pilotsuz uçuş aparatları (PUA) sahəsində sürətli inkişafı qlobal müdafiə sənayesində yeni mərhələnin əsasını qoyur. 2025-ci ildə ölkədə 4,5 milyon PUA istehsalı ilə Ukrayna, müasir asimmetrik müharibənin simvoluna çevrilib. Aşağı xərc, süni intellekt dəstəyi və çevik dizayn Ukraynanın PUA-larını həm döyüş meydanında, həm də investisiya dünyasında diqqət mərkəzinə gətirib.
Ukraynanın istehsal etdiyi FPV dronlar, süni intellektlə idarə olunan sürülər və lif-optik idarəetməyə sahib PUA-lar düşmənə qarşı uğur faizini 90%-ə çatdırıb. 2025-ci ilin iyununda həyata keçirilən “Operation Spiderweb” əməliyyatı çərçivəsində 117 PUA Rusiya hərbi bazalarına sızaraq 41 təyyarəni məhv edib.
Bu texnoloji sıçrayış müdafiə sənayesində yeni oyunçulara yol açıb. Elbit Systems və Northrop Grumman kimi şirkətlər artıq Ukrayna modelindən bəhrələnərək həm döyüş, həm də əks-dron sistemləri üzrə gəlir əldə edirlər. ABŞ Müdafiə Nazirliyi dron texnologiyalarına tədqiqat büdcəsinin 20%-ni ayırdığı halda, NATO ölkələri də bu istiqamətdə alışları sürətləndiriblər.
Ukraynadakı Brave1 proqramı dövlətin startapları dəstəkləməsinə nümunədir – 2023-cü ildən bəri 470 startapa 8 milyon dollar qrant ayrılıb. Dövlət tərəfindən tətbiq olunan 50%-lik lokallaşdırma siyasəti isə ölkə daxilində radiokomponentlər, uçuş kontrollerləri və AI çipləri istehsalını gücləndirib.
İnvestorlar üçün əsas fokus sahələri bunlardır:
Süni intellekt və avtonom idarəetmə
Əks-dron sistemləri
Modul əsaslı PUA platformaları
Dağıdılmış enerji sistemləri və ağıllı şəbəkələr
Avtonom sistemlər üzrə bazarın 2030-cu ilə qədər 50 milyard dollara çatacağı proqnozlaşdırılır. Bu zamanadək Ukraynanın Vyriy və 3DTech kimi yerli şirkətləri bazarın əsas oyunçularına çevrilə bilər.
Lakin risklər də mövcuddur. Yeni istehsalçılar arasında keyfiyyət nəzarəti məsələləri və istehsalın tələbi üstələməsi kimi problemlər önə çıxır. Buna baxmayaraq, Ukrayna hökumətinin ixrac strategiyaları və beynəlxalq tərəfdaşlıqlar bu çətinlikləri yumşaldır. Məsələn, Danimarka modeli vasitəsilə yardımlar birbaşa Ukrayna istehsalçılarından alınan dronlara yönləndirilir.
